اگر تا‌به‌حال پشت فرمان خودروهای جدید نشسته باشید، احتمالاً متوجه شده‌اید که فرمان آن‌ها سبک‌تر و نرم‌تر از خودروهای قدیمی‌تر است. این تفاوت به لطف فناوری‌ای به نام فرمان برقی یا EPS (Electric Power Steering) ایجاد شده است.
فرمان برقی در واقع سیستمی هوشمند است که به‌جای استفاده از پمپ و روغن هیدرولیک، با کمک موتور الکتریکی، نیروی لازم برای چرخاندن چرخ‌ها را تأمین می‌کند. این فناوری نه‌تنها باعث کاهش مصرف سوخت می‌شود، بلکه تجربه‌ی رانندگی را راحت‌تر، ایمن‌تر و کم‌هزینه‌تر می‌کند.

به‌طور خلاصه، فرمان برقی یعنی فرمانی که با نیروی برق کار می‌کند، نه با فشار روغن — و همین موضوع باعث می‌شود واکنش فرمان دقیق‌تر و نگهداری آن ساده‌تر باشد.

فرمان برقی مانند ترمز اضطراری به راحت تر شدن رانندگی و بالا رفتن ایمنی خودرو کمک میکند.

تاریخچه فرمان برقی

ایده‌ استفاده از سیستم‌های کمکی برای فرمان خودرو به دهه‌ی ۱۹۵۰ میلادی بازمی‌گردد؛ زمانی که خودروها برای نخستین‌بار به فرمان هیدرولیک مجهز شدند تا با استفاده از فشار روغن، چرخش فرمان آسان‌تر شود. این فناوری تا سال‌ها در خودروهای مختلف مورد استفاده قرار گرفت، اما با گذر زمان، مهندسان به دنبال راه‌حلی هوشمندتر، سبک‌تر و کم‌مصرف‌تر رفتند.

در دهه‌ی ۱۹۹۰، هم‌زمان با پیشرفت سریع فناوری‌های الکترونیک خودرو، سیستم جدیدی با نام فرمان برقی (Electric Power Steering – EPS) معرفی شد. در این فناوری به‌جای پمپ هیدرولیک و روغن، یک موتور الکتریکی وظیفه‌ی کمک به چرخش فرمان را بر عهده دارد. برندهای بزرگی مانند هوندا، تویوتا و ب‌ام‌و از نخستین شرکت‌هایی بودند که این سیستم را به‌صورت گسترده در خودروهای خود به کار گرفتند.

در ایران اما ورود فرمان برقی نسبتاً دیرتر اتفاق افتاد. از ابتدای دهه‌ی ۱۴۰۰، خودروهایی مانند پژو ۲۰۷، تارا، شاهین و دنا پلاس توربو به این فناوری مجهز شدند و تجربه‌ی رانندگی نرم‌تر و مصرف سوخت پایین‌تری را ارائه دادند.

به‌تازگی نیز پارس نوا، محصول جدید پارس‌خودرو که بر پایه‌ی پلتفرم تندر ۹۰ توسعه یافته، با سیستم فرمان برقی پیشرفته تولید می‌شود. این خودرو نمادی از حرکت صنعت خودروسازی ایران به سمت فناوری‌های مدرن‌تر و استانداردهای جهانی در زمینه‌ی ایمنی و راحتی رانندگی است.

نحوه کار فرمان برقی

در سیستم فرمان برقی (Electric Power Steering – EPS)، برخلاف فرمان‌های هیدرولیک که با فشار روغن کار می‌کردند، یک موتور الکتریکی کوچک و هوشمند نقش اصلی را بر عهده دارد. این موتور معمولاً روی ستون فرمان یا جعبه فرمان نصب می‌شود و با توجه به شرایط رانندگی، میزان نیروی کمکی لازم را به چرخ‌ها منتقل می‌کند.

به زبان ساده:

تمام این فرآیند توسط یک واحد کنترل الکترونیکی (ECU) مدیریت می‌شود. ECU با استفاده از داده‌های سنسور گشتاور (Torque Sensor) و سنسور زاویه فرمان (Steering Angle Sensor)، در هر لحظه شرایط رانندگی را تحلیل کرده و دقیق‌ترین میزان نیروی کمکی را به موتور فرمان ارسال می‌کند.

نتیجه‌ی این هماهنگی هوشمند، احساس رانندگی طبیعی، واکنش سریع و مصرف انرژی کمتر است — عواملی که باعث شده‌اند فرمان برقی به یکی از محبوب‌ترین فناوری‌های سیستم فرمان در خودروهای امروزی تبدیل شود.

اجزای اصلی فرمان برقی

سیستم فرمان برقی از مجموعه‌ای از اجزای دقیق و هماهنگ تشکیل شده است که با همکاری یکدیگر، تجربه‌ای نرم، ایمن و هوشمند از رانندگی را فراهم می‌کنند. هر بخش نقش مهمی در عملکرد بی‌نقص این سیستم دارد:

این هماهنگی بین اجزا باعث می‌شود فرمان برقی نه‌تنها سبک‌تر و دقیق‌تر از سیستم‌های هیدرولیک باشد، بلکه در عین حال مصرف انرژی کمتر و نگهداری آسان‌تری نیز داشته باشد. ویژگی‌هایی که باعث شده خودروهای جدیدی مانند  پارس نوا،  و تارا اتوماتیک به این فناوری مجهز شوند.

مزایا و معایب فرمان برقی

⚡ مزایای فرمان برقی

1. 🚘 کاهش مصرف سوخت:
   در سیستم فرمان برقی، انرژی کمکی از موتور الکتریکی گرفته می‌شود، نه از موتور اصلی خودرو. این موضوع باعث کاهش بار موتور، کاهش مصرف سوخت و در نتیجه صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود.
2. 🎯 واکنش سریع‌تر و کنترل دقیق‌تر:
   سیستم EPS به‌صورت هوشمند میزان سختی یا نرمی فرمان را بر اساس سرعت خودرو تنظیم می‌کند؛ نرم در سرعت پایین (مثل پارک کردن) و سفت در سرعت بالا، برای کنترل بهتر و ایمنی بیشتر.
3. 🛠️ هزینه نگهداری کمتر:
   دیگر خبری از روغن هیدرولیک، پمپ فرمان یا شلنگ‌های پرهزینه نیست. سیستم برقی قطعات متحرک کمتری دارد و احتمال خرابی آن نیز کمتر است.
4. 🚗 رانندگی آسان‌تر و خستگی کمتر:
   به‌ویژه در ترافیک‌های شهری، نرمی فرمان باعث می‌شود راننده کنترل بهتری داشته باشد و فشار کمتری به دست و بازو وارد شود.
5. 🧠 قابلیت هماهنگی با سیستم‌های ایمنی مدرن:
   فرمان برقی می‌تواند با سیستم‌هایی مانند کنترل پایداری (ESP)، دستیار حفظ خط (LKA)،رادار تغییر لاین (LDW) و پارک خودکار (Auto Park) ارتباط برقرار کند و فرمان را به‌صورت خودکار تنظیم نماید. این ویژگی در خودروهای جدیدی مثل پارس نوا، تارا و شاهین دیده می‌شود.

⚙️ معایب فرمان برقی

1. 🔋 وابستگی به سیستم برق خودرو:
   اگر باتری ضعیف شود یا مشکلی در سیستم برق خودرو به‌وجود آید، فرمان برقی ممکن است ناگهان سفت شود یا عملکرد آن مختل گردد.
2. 💸 هزینه تعمیر بالاتر:
   در صورت خرابی موتور برقی یا ECU، هزینه تعمیر و تعویض آن بیشتر از سیستم‌های هیدرولیک خواهد بود.
3. 🧍‍♂️ احساس مصنوعی‌تر در فرمان:
   برخی از رانندگان حرفه‌ای حس طبیعی و سنگینی فرمان هیدرولیک را ترجیح می‌دهند. فرمان برقی در مقایسه با آن، کمی “دیجیتالی‌تر” به نظر می‌رسد..

خودرو هیبریدی چیست؟

خودرو هیبریدی نوعی وسیله نقلیه است که از ترکیب دو یا چند منبع انرژی برای حرکت استفاده می‌کند. معمولاً این خودروها مجهز به یک موتور بنزینی و یک موتور برقی هستند که به‌صورت هوشمند با هم کار می‌کنند تا مصرف سوخت را کاهش دهند و آلودگی محیط‌زیست را کمتر کنند.در واقع، هدف اصلی طراحی ماشین هیبریدی دستیابی به تعادل میان قدرت، بهره‌وری و صرفه‌جویی در مصرف سوخت است. این خودروها هنگام رانندگی در ترافیک شهری می‌توانند تنها با موتور برقی حرکت کنند و در مسیرهای طولانی‌تر از ترکیب موتور بنزینی و برقی استفاده نمایند. قدرت موتور این خودروها معمولاً با ...

 تفاوت فرمان برقی با هیدرولیک

در فرمان هیدرولیک، نیروی کمکی از طریق پمپ روغن هیدرولیک تأمین می‌شود که مستقیماً توسط موتور خودرو به حرکت درمی‌آید. این پمپ همواره در حال کار است، حتی زمانی که راننده فرمان را نمی‌چرخاند، و همین مسئله باعث افزایش مصرف سوخت و فشار مضاعف بر موتور می‌شود. علاوه بر این، سیستم هیدرولیک نیاز به روغن مخصوص، شیلنگ‌ها و نگهداری منظم دارد تا عملکرد آن دچار مشکل نشود.

در مقابل، فرمان برقی به‌جای استفاده از روغن و فشار هیدرولیک، از یک موتور الکتریکی برای ایجاد نیروی کمکی بهره می‌برد. این موتور تنها زمانی فعال می‌شود که راننده فرمان را می‌چرخاند، و در سایر مواقع خاموش می‌ماند. نتیجه‌ی این طراحی هوشمندانه، کاهش مصرف سوخت، کاهش استهلاک قطعات و واکنش سریع‌تر سیستم به حرکات فرمان است.

۲۰۷ فرمان برقی بهتر است یا هیدرولیک؟

پژو ۲۰۷ یکی از خودروهای محبوب بازار ایران است که در طول سال‌های تولید خود، هم با فرمان هیدرولیک و هم با فرمان برقی (EPS) عرضه شده است. این تفاوت، تأثیر مستقیمی بر تجربه‌ی رانندگی و راحتی پشت فرمان دارد.

در مدل‌های قدیمی‌تر ۲۰۷، از سیستم فرمان هیدرولیک استفاده می‌شد. این سیستم با وجود عملکرد دقیق و حس طبیعی‌تر فرمان، نیاز به روغن هیدرولیک، سرویس دوره‌ای و نگهداری بیشتر دارد. همچنین، چون پمپ هیدرولیک همیشه توسط موتور در حال چرخش است، باعث افزایش مصرف سوخت می‌شود.

در مقابل، مدل‌های جدیدتر پژو ۲۰۷ که با فرمان برقی به بازار آمده‌اند یعنی نسخه های سقف شیشه‌ای و اتوماتیک، رانندگی نرم‌تر، سبک‌تر و مدرن‌تری را ارائه می‌دهند. سیستم فرمان برقی تنها در زمان چرخش فرمان فعال می‌شود، بنابراین مصرف سوخت پایین‌تر و استهلاک کمتری دارد. این ویژگی مخصوصاً در ترافیک‌های شهری یا هنگام پارک کردن، مزیت بزرگی محسوب می‌شود.

✅ نتیجه:
اگر بیشتر در مسیرهای شهری و پرترافیک رانندگی می‌کنید، پژو ۲۰۷ با فرمان برقی گزینه‌ای هوشمندانه‌تر و راحت‌تر است.
اما اگر به دنبال حس دقیق‌تر و ارتباط طبیعی‌تر با جاده هستید، نسخه‌ی فرمان هیدرولیک می‌تواند انتخاب بهتری برایتان باشد.

معایب فرمان برقی ۲۰۷

با وجود تمام مزایای سیستم فرمان برقی، برخی از مالکان پژو ۲۰۷ از مشکلاتی در عملکرد آن گزارش داده‌اند. هرچند این موارد معمولاً جزئی و قابل‌رفع هستند، اما آشنایی با آن‌ها می‌تواند به پیشگیری از خرابی‌های احتمالی کمک کند.

با این حال، باید بدانید که بیشتر این مشکلات ناشی از ضعف باتری یا اتصالات برقی ناپایدار هستند و با بررسی تخصصی در نمایندگی‌های مجاز، به‌راحتی قابل رفع‌اند. در مجموع، اگر سرویس دوره‌ای خودرو منظم انجام شود و از قطعات باکیفیت استفاده شود، فرمان برقی پژو ۲۰۷ عملکردی نرم، دقیق و مطمئن خواهد داشت.

قیمت فرمان برقی

قیمت فرمان برقی بسته به نوع خودرو، برند قطعات و محل نصب می‌تواند تفاوت قابل‌توجهی داشته باشد. در بازار فعلی (پاییز ۱۴۰۴)، هزینه‌ی نصب یا تعویض سیستم فرمان برقی برای خودروهای داخلی معمولاً بین ۱۵ تا ۳۵ میلیون تومان متغیر است.

در مقابل، در خودروهای وارداتی و برندهای لوکس نظیر تویوتا، ب‌ام‌و، کیا و مزدا، به‌دلیل پیچیدگی سیستم و قیمت بالای قطعات، هزینه‌ی تعمیر یا تعویض فرمان برقی ممکن است به بیش از ۶۰ میلیون تومان نیز برسد.

🔧 عواملی که بر قیمت فرمان برقی تأثیر می‌گذارند عبارت‌اند از:

• نوع سیستم (ستونی یا رک‌مونت)

• کیفیت موتور برقی و ECU

• هزینه اجرت نصب یا کالیبراسیون

• دسترسی به قطعات اصلی یا جایگزین

در مجموع، هرچند سیستم فرمان برقی نسبت به هیدرولیک هزینه اولیه بیشتری دارد، اما به‌دلیل مصرف سوخت کمتر، استهلاک پایین‌تر و نیاز نداشتن به روغن و سرویس مداوم، در بلندمدت گزینه‌ای اقتصادی‌تر و به‌صرفه‌تر به حساب می‌آید.

سفت شدن فرمان برقی

سفت شدن فرمان برقی یکی از مشکلات رایج در خودروهای مجهز به سیستم EPS است که معمولاً به دلایل فنی یا برقی رخ می‌دهد. این اتفاق نه‌تنها رانندگی را سخت‌تر می‌کند، بلکه در صورت بی‌توجهی می‌تواند باعث آسیب به موتور برقی یا ECU فرمان شود.

🔍 مهم‌ترین دلایل سفت شدن فرمان برقی عبارت‌اند از:

✅ راه‌حل رفع سفت شدن فرمان برقی:

• در مرحله‌ی اول، باتری، فیوزها و اتصالات برقی را بررسی کنید تا از سلامت ولتاژ و جریان برق مطمئن شوید.

• در صورت ادامه مشکل، خودرو را به نمایندگی مجاز یا تعمیرگاه تخصصی سیستم EPS ببرید تا با دستگاه دیاگ فرمان برقی عیب‌یابی شود.

• اگر مشکل از سنسور یا موتور فرمان باشد، معمولاً با تعویض قطعه معیوب قابل رفع است و نیازی به تعویض کامل سیستم نیست.

⚠️ نکته: در صورت سفت شدن ناگهانی فرمان هنگام رانندگی، بلافاصله سرعت را کاهش داده و خودرو را در محل امن متوقف کنید؛ زیرا فرمان سفت می‌تواند کنترل خودرو را مختل کند.

سنسور نور و باران چه کاربردی دارد؟

سنسور نور و باران یکی از تجهیزات مدرن خودرو است که به صورت خودکار وظیفه تشخیص شدت نور محیط و میزان بارش باران را بر عهده دارد و بر اساس آن عمل می‌کند. این سنسور باعث می‌شود خودرو بدون دخالت راننده، چراغ‌های جلو را در شرایط کم‌نور روشن کند و برف‌پاک‌کن‌ها را هنگام بارش فعال نماید. نتیجه؟ افزایش ایمنی رانندگی، جلوگیری از فراموشی روشن یا خاموش کردن چراغ‌ها و بهبود دید راننده در تمام شرایط جوی. جالب است بدانید در سال‌های اخیر، با اجرای استانداردهای ۸۵ گانه در صنعت خودروسازی داخلی، سنسور نور و باران به لیست آپشن‌های برخی خودروهای...

روشن شدن چراغ فرمان برقی در صفحه کیلومتر

روشن شدن چراغ فرمان برقی (EPS) یکی از هشدارهای مهم در خودروهای مدرن است که نشان می‌دهد سیستم کمکی فرمان دچار نقص یا خطای عملکردی شده است. این چراغ معمولاً با آیکون فرمان روی صفحه کیلومتر نمایش داده می‌شود و نباید نادیده گرفته شود.

🔍 دلایل روشن شدن چراغ فرمان برقی:

✅ چه باید کرد وقتی چراغ فرمان برقی روشن شد؟

• 🚗 مرحله اول: خودرو را در محلی امن متوقف کنید و از چرخاندن شدید فرمان خودداری کنید.

• 🔁 مرحله دوم: موتور را خاموش کرده و پس از چند ثانیه دوباره روشن کنید. در برخی موارد، خطا موقتی است و با ریست سیستم برطرف می‌شود.

• 🧰 مرحله سوم: اگر چراغ خاموش نشد، از ادامه رانندگی بپرهیزید و به تعمیرگاه تخصصی فرمان برقی یا نمایندگی مجاز مراجعه کنید تا سیستم با دستگاه دیاگ EPS بررسی شود.

⚠️ نکته مهم: روشن ماندن چراغ فرمان برقی ممکن است نشانه‌ی شروع یک خرابی بزرگ‌تر باشد. بی‌توجهی به آن می‌تواند منجر به سفت شدن فرمان یا حتی از کار افتادن کامل سیستم کمکی در هنگام رانندگی شود.

کدام ماشین‌ها فرمان برقی دارند؟

سیستم فرمان برقی (Electric Power Steering – EPS) امروزه به یکی از فناوری‌های استاندارد در خودروهای جدید تبدیل شده است. این سیستم به‌دلیل نرمی فرمان، کاهش مصرف سوخت و هماهنگی با سیستم‌های ایمنی هوشمند، جایگزین فرمان‌های هیدرولیکی سنتی شده است.

در حال حاضر، بسیاری از خودروهای تولید داخل و وارداتی در ایران به فرمان برقی هوشمند مجهز هستند.

📍 خودروهای داخلی دارای فرمان برقی:

🚗 پژو ۲۰۷ — یکی از نخستین خودروهای داخلی مجهز به سیستم EPS با فرمان بسیار نرم در شهر.
🚗 ری‌را — فرمان سبک، دقیق و هماهنگ با سیستم کنترل پایداری ESP.
🚗مدل های شاهین — بهره‌مند از فرمان برقی برای راحت تر شدن حس رانندگی.
🚗 دنا پلاس توربو — فرمان برقی پیشرفته برای کنترل بهتر در سرعت‌های بالا.
🚗 رانا پلاس پاناروما — نسخه سقف شیشه‌ای رانا با فرمان برقی.
🚗  هایما S7  — از محصولات مونتاژی ایران خودرو با سیستم فرمان برقی کامل و مصرف انرژی پایین

🌍 خودروهای خارجی مجهز به فرمان برقی:

🚘 تویوتا یاریس، کرولا، کمری — سیستم EPS نسل جدید با دقت فوق‌العاده در فرمان‌پذیری.
🚘 هیوندای النترا و کیا سراتو — فرمان برقی تطبیقی با تنظیم خودکار سختی فرمان بر اساس سرعت.
🚘 رنو کپچر و مزدا ۳ — نمونه‌هایی از سیستم‌های فرمان برقی حساس به گشتاور.
🚘 ب‌ام‌و سری ۳ و مرسدس C-Class — فرمان برقی هوشمند با هماهنگی کامل با سیستم‌های ایمنی فعال (ADAS).

نگهداری و تعمیر فرمان برقی

سیستم فرمان برقی (EPS) اگرچه نسبت به فرمان‌های هیدرولیکی قطعات متحرک کمتری دارد و نیاز به سرویس‌های مداوم ندارد، اما برای حفظ عملکرد نرم و دقیق آن باید چند نکته‌ی مهم را رعایت کنید. بی‌توجهی به این موارد ممکن است باعث بروز خطا، سفت شدن فرمان یا روشن شدن چراغ هشدار روی صفحه کیلومتر شود.

✅ نکات مهم در نگهداری فرمان برقی

آیا فرمان برقی ارزش دارد؟

فرمان برقی (EPS) را می‌توان یکی از تحول‌آفرین‌ترین فناوری‌های صنعت خودرو در دو دهه‌ی اخیر دانست. این سیستم هوشمند، با حذف پمپ و روغن هیدرولیک، تجربه‌ای نرم‌تر، بی‌صدا و دقیق‌تر از رانندگی را فراهم می‌کند.

از رانندگی در ترافیک‌های سنگین شهری گرفته تا کنترل بهتر در جاده‌های پرپیچ‌وخم، فرمان برقی با واکنش سریع و هوشمند خود، احساس راحتی و اطمینان بیشتری به راننده می‌دهد. علاوه بر این، کاهش مصرف سوخت، استهلاک کمتر و هماهنگی با سیستم‌های ایمنی مدرن مثل ESP و دستیار حفظ خط، باعث شده این فناوری به گزینه‌ای استاندارد در خودروهای جدید تبدیل شود.

البته نباید فراموش کرد که فرمان برقی به سلامت سیستم برق خودرو وابسته است و در صورت خرابی ECU یا موتور فرمان، هزینه‌ی تعمیر بالاتری نسبت به نوع هیدرولیک دارد. اما در مجموع، با نگهداری درست و بررسی دوره‌ای، این سیستم بسیار قابل‌اعتماد و بادوام است.

✅ اگر به دنبال رانندگی آسان‌تر، مصرف سوخت کمتر و تجربه‌ای مدرن‌تر هستید، فرمان برقی بدون شک انتخابی هوشمندانه است.
اما اگر ترجیح می‌دهید ارتباط مکانیکی‌تری با جاده داشته باشید و از حس سنتی فرمان لذت ببرید، سیستم هیدرولیک همچنان می‌تواند گزینه‌ی مناسبی باشد.

در نهایت، مسیر آینده‌ی صنعت خودرو — چه در جهان و چه در ایران — به‌سمت فرمان‌های برقی و سیستم‌های هوشمند هدایت الکترونیکی پیش می‌رود؛ فناوری‌ای که نه‌تنها راحتی رانندگی را افزایش می‌دهد، بلکه قدمی بزرگ به‌سوی خودروهای هوشمند و تمام‌برقی آینده است. ⚡🚗